Heem en museum Dorp 64, 2382 Poppel (gem. Ravels)
cropped-Logo-Heemkunde.jpg

Heemkunde en Erfgoedvereniging Nicolaus Poppelius vzw

Toponymie Weelde Elementen

De toponymie van Weelde is die van een typisch Kempisch landbouwdorpje. Daarom ook wordt zij meest bepaald door de landbouw en de boer zelf. Wij zullen trachten hier een samenvatting te maken van ons materiaal, rekening houdend met de verscheidenheid van benoeming, die in de loop der tijden is gebeurd om de gronden te karakteriseren.

I. Bepalende Elementen

A. De Ligging:
Men duidde de ligging van een stuk meestal aan door toevoeging van adjectieven. Dit gebeurde dan in hoofdzaak nog met een comparatief of een superlatief, doordat men steeds vergelijkend te werk ging.
1. achterste: -beemden, -bocht, -braak, -brouwers, -dries, -grote akker, -haagakker, -hanenbek, -hoeve, -laar, -Paulus Aarts, -russel, -ven; achterpolderstraat.
2. Ws. behoren hiertoe ook: Bedaf, Bedafse Laagte, Bedafse straat, althans indien bed = bet = ver.
3. binnen: -rijtweg, -schijven, -straat.
4. boven: -heide, -snelen.
5. buiten: -bocht, -heibraak, -schijven, -schootse akker.
6. centrum.
7. Eerste Lieve Vrouwke.
8. Hoge: -dries, -driesen, -driesloop, -haagakker, -helft, -drieweg, -vonder, -voort, -weg, weide; daarnaast staat hoog: -aalst, -akker, -drieske, -einde, -eindse Berg, -eindse heide, -land, -laar, -Rijken.
9. laag: -rijken; lage: -akker, -dries, -en Hoge Mierdeweg, -en hoge vaartweg, -mierdeweg, -rijt, -voort.
10. neer: -hof.
11. noord: -bosvenheide, -heikant, -heikantstraat, -heikantsvoorhoofd; Noorsbeemd.
12. over: -broek, -eind, -heide, -loop, -loopweg.
13. voor: -eindegoorheide, -geeneinde, -heide, -laar, -schoot; voorste: -akker, -beemd, -drieske, -hanenbek, -kuipers, -land, -lok, -nieuweneinde, -ossenven, -Paulus Aarts, -russel, -ven, -venneke, -zank.
14. zuid: -heikant, -meir, -wegmeer, -wegmeerheide.
15. geen: -einde, -eindebaan, -eindeloop, -eindestraat, -eindse kampweg, -eindskerkpad, -gracht.
16. middenste: -beemd, -haagske.
17. einde: -goor, -goorheide, -goorven.
18. tussen: tussenstraat.

B.De Vorm:
Hier wordt de naamgeving eveneens in hoofdzaak bepaald door bijvoeglijke naamwoorden:
1. dweer: -akker, dwarsdijk.
2. eng: -dijk, -meir (?).
3. gebroken: -straatje.
4. groot: -broek, -brouwersgoor, -gielen, -gilen beemdeke, -goris, -goris gellen, -hees, -heiveld, -speeksel, -venneke, -water, -waterstraat; grote: -akker, -baan, -beemd, -berg, -bocht, -boomgaard, -doorbraak, -dries, -hanenbek, -heibraak, -heibraakse akker, -hekskuil, -hoeve, -haubraakse akker, -koolpot, -kruisbraak, -kuil, -Peer Meeusbeemden, -rijt, -schootse akker, -tommel, -winkel.
5. grondeloze: -meer.
6. klein: -aalst, -akkerke, -basven, -bergske, -boomgaardeke, -brouwersgoor, -aalstakker, -Gielen, -Gielenbeemdeke, -goor, -goorblek, -goris, -kerkakkerke, -lijsen, -ossenven, -Pauwels, -Peer Meeus, -plat akkerke, -sluiske, -speeksel, -stedeke, -tulder, -venneke, -wolvenstraatje; Kleine: -aalstakker, -beemdekens, -braak, -dorenbraak, -hanenbek, -koolpot, -molenakker, -nieuwe bocht, -polder, -rijt, -schootse akker, -segersdries, -tommel, -winkel, -wouwer, -Flaasheide, -Flaas.
7. Korte: -bedden, -voorkens, -voren.
8. Krom: -busseltje, -busseltjes zuster, -Hoek, -ven.
9. lang(e): -biesakkerke, -bosstraatje, -akker, -bedden, -bocht, -dries, -voren, -ven.
10. rechte: -straat.

C.Aard of uitzicht:
De bepalende elementen wat betreft het uitzicht zijn vooral de volgende: bos, heide, hout, goor, stok, Breukel, distel, dries, groes, Hees, ven, maat, veld, wei, akker, kuil. Wij behandelen deze namen telkens onder een van de volgende rubrieken.

D. Bestemming of Gebruik:
1. Dieren: Biehof, bieland, echelkolk, gansbocht, ganzenpoel, hoenakker, hoenen, kalverbocht, kalverdries, kalverdrieske, kalverweidekens, kattenrijk, kielzenpark, klein ossenven, koebocht, koebochtje, koedries, koehoort, koeweide, koeweiden, koeweideke, ossenvennen, paardsdrank, schaapskooike, schaapskuil, viskuil, visven, voorste ossenven, deuring. Hierbij dienen ook Savoor en Savoorhof vermeld als typische namen voor plaatsen, waar vis gekweekt wordt.
2. Kultuurplanten: Zie verder onder planten.

E.Persoonsnamen:
1. Wij zonderen eerst de namen af die wijzen op het wereldlijk of geestelijk bestuur van de gemeente zelf.
a.wereldlijk: gemeentebossen, gemeentskuil, herenpad, herenvroente, herendrieske, keurvorste, keurvorstebeemden, Koning Albertstraat, meiersvoorhoofd, vrouwenbocht, vrouwenwouwer, vrouwkensbocht.
b. geestelijk: begijntjesstede, Heilige Geest, H.Geestakker, -bochtje, -bos, -erve, -goed, -hoeve, -huis, -stede, Kapelaans, -erven, -goed, -driesen, Kapelanie, Kapelijngoed, Kapelhof, Kapellensdrieske, Kerkakker, Kerkakkerke, Kerkakkerpad, Kerkakkers, Kerkdijk, Kerkdries, Kerkeinde, Kerkhekken, Kerkhof, Kerkpadakkerweg, Kerkput, Klein Kerkakkerke, Paaphof, Paapseinde, Papenveldeke, Paus, Oudelijn.
c. kerkelijke elementen: Eerste Lieve Vrouwke, Engelenakker, Godshoeve, H.Hartplaats, Houten Lieve Vrouwke, Onze-Lieve-Vrouwschijf, Sint-Michielsstraat.
2. Vermelden wij nog de namen die op instellingen wijzen
a. wereldlijke: Hospitaal, Hospitaalstraat.
b. geestelijke: Gasthuis, Gasthuisdries, Gasthuisgoed, Gasthuisland, Sint-Annaveldeke, Sint-Antoniusbocht, Sint-Bastiaan, Sint-Jans.
3. Private namen: Wij delen ze in een aantal klassen in:
a. Namen uit de familiekringen: Grootvadersakker, Grootvadersdriesken.
b. Voornamen van personen: Absolonsbeemd, Adams Akkerke, Annekenbeemd, Ansbocht, Anthonisbocht, Baartenbeemdeke, Bastiaansakker, Bateneinde, Batenheiveldweg, Bavenbossen, Beertenbeemdeke, Bellensbocht (?), Betten, Bettenakker, Bijtsbocht, Boutersbocht, Brantsbocht (?), Daniels Hout, Davids Hout, Dielenweg, Dielesbeemdeke, Dirken Aanstede, Doorsdonk, Dorisdries, Frankenvoort, Geroomsakker, Geukensbeemdeke, Geunsakker, Gielebraak, Gielen, Gielishoeve, Gijsbeemd, Gijsbertenshof, Gillenhoeve, Gooshoeve, Goosbocht, Goris, Gorisdries, Goversbeemd, Groot Gielen, Groot Gielen Beemdeke, Gulsveldeke, Guusbocht, Hannen meir, Hein, Heinshof, Heintjesakker, Hendrikspad, Hensbos, Hensenbeemdeke, Henstede, Hermans Bochtje, Hermkens, Hylenakker, Huibenakker, Jansakker, Jansbiesgoed, Jorisakker, Jorissendries, Kezestal, Klaasakker, Klausakkerweg, Klein Gielen, Klein Gielenbeemdeken, Klein Goris, Klein Lijssen, Klein Pauwels, Kleissehoeven, Koenenakker, Koensbeemd, Lebrechtshoeve, Lijntjes drieske, Lijsbettenhof sbrunen, Liske, Lizenakker, Maikensakker, Martekens, Martekensakker, Melisakker, Mertensbocht, Mijnheer Jansakker, Nedeviensgoed, Netsakker, Nollenschoor, Paulusstraatje, Peerkens, Raboutsbocht, Symonts, Stijntjes, Teunendries, Teunisakker, Tielmansbocht, Tielmanshoeve, Tielenbochtje, Tielbochtje, Tijsbocht, Tijske, Tijskensakker, Tijskensbocht, Tomsakker, Tonisbocht, Willekens, Willens, Woutershof, Wouthof.
c. Bijnamen van mensen: Bolaartshoeve, Buurakker, Buurkuil, Drossaart (?), Hoendervangers, Lurkenakker, Puiters, Puitersstedeke, Tollenaar (?).
d. Namen van beroepen: Aalmansbocht (?), Achterste Brouwers, Brouwers, Brouwersakker, Brouwersakkers, Brouwersdries, Brouwersgoed, Brouwersgoor, Brouwersgoorstraat, Brouwersstraatje, Dekker’s Kuil, Groot Brouwersgoor, Hoppenbrouwersweg, Kauwersweg, Kauwerberg, Kauwerweg, Kuipers, Kuipersgroes, Meestersakker, Raaimakerspad, Sekretarisweg, Smits, Smits Aanstedeke, Smitsakker, Smits Haagakker, Smits Nuland, Smits veld, Timmermanskuil, Volders.
e. Volledige en familienamen: Aart Huibsstede, Adriaan Dunsbeemd, Adriaan Lemmensstede, Anet Vogelaarsgoed, Baies, Baiesstede, Baksbosweg, Baksstede, Baksvenweg, Bastiaan Noiesakker, Bastiaan Pauwels, Bellensbocht, Bert Mertensakker, Bogaartshof, Bruursbos, Buiksen Dries (vgl. Buix), Diel Luiksstede, Dilis, Klasenakker, Dries Peer Vosrooi, Gestels, Gilsweg, Goris Gollenakker, Groffensdries, Hanne Belkensbocht, Hannen Lijssenakker, Hein Batenheiveld, Hein Bellensbocht, Hendrik Stoffel Donckers, Henneleissen, Hennen Heilensakker, Hennen Henekens, Herman Jansven, Herman Noies, Hilbonsven, Huib Martensstede, Jaak Huibesakker, Jaan Neelsstede, Jan de Molderstede, Jan Lemmensakker, Keuppensbocht, Kijn Huibs, Kleine Legerdries, Klein Peer Meeus, Kuiksakker, Liende t’ Annekens, Lijs Deens, Lijskenshof, Lijnkensbocht, Linetshof, Lis Karelsbeemd, Luiten, Mai Beetenbeemd, Mai Willemendries, Mai Wilmen, Meeuwesbocht, Merten Schellekensstede, Menskenshoeve, Michielsheuvelweg, Miebeddekensweg, Nikolaas De Biebocht, Noelsbraak, Noelshoeve, Paulus Aarts, Paulus Aartsakker, Paulus Aartsakkerweg, Paulus Aartsdries, Paulus Aartsstraat, Paulus Aarts Voorhoofd, Peer Domsakker, Peer Geukens, Peer Koensakker, Peer Meeus, Peer Meeusbeemd, Peer Oomsakker, Peter Hermansakker, Peter Hummelsbeemd, Peter Lenaartsbeemd, Peter Meeushorstje, Peter Vromansstede, Poets, Prinsenlaan, Renswildert, Rutsakkerweg, Schats, Schatsakker, Schotelmanshof, Stijn Balemansbeemdeke, Stoffel Jaan Neels, Stoffel Jaan Neelsbeemd, Stoffel Jaan Neelsduning, Stoffelsakker, Tielman Schellensstede, Vloemansweg, Vogelaarsgoed, Wil Noiens, Wouter Mennensakker.